Ahlakın ve Dinin İki Kaynağı

XX. yüzyilin basinda Bergson’un yaratici atilim (élan vital) kavrami, umudunu yitirmis Avrupa entelektüelinin ruhuna yepyeni bir soluk üflemisti. Artik, düsünce ve sanat çevrelerinin sohbetlerinde sÖzler “hayat hamlesi"; kavrami ile basliyor ve onunla bitiyordu. Genis bir sahada Bergsoncu felsefenin yorumlari ve açiklamalari hâkimdi. çogu kimse felsefede yeni bir gün dogdugu, baska birçok etkinligin de bÖylece aydinliga kavustugu inancindaydi. William James, Bergson’un yapitlarinin tutkulu bir okuyucusuydu. Marcel Proust’tan Bernard Shaw’a birçok edebî yapitta, George Sorel’in siyasal gÖrüslerinde, Claude Monet’nin izlenimci resimlerinde, Claude Debussy’nin müziginde ve tinsel degerlere dayanak arayan din adamlarinda Bergson’un derin etkisi gÖrülmüstür. Öyle ki, Cumhuriyet’in ilk yillarinda var olma hamlesi içerisindeki Türk düsünce yasaminin Bergsonculuga yÖnelmesi bu yüzden mani